متدولوژی ارزشگذاری

آموخته‌های اجرایی (Valuation Methodology)

بخش اول

طی این مدتِ انجام ارزشگذاری سهام، معاملات ادغام و تملک (M&A)، مشاورۀ مدیریت و تعامل با افراد مختلف از جمله کارفرمایان، برداشت‌هایی از متدولوژی ارزشگذاری و کاربردهای آن حاصل شده که برخی از آنها را طی سلسله مطالبی عرضه خواهم نمود که در صورت مفید بودن، مورد استفاده و در غیر این صورت، مورد نقد و بررسی قرار گیرد. بخش اول این برداشت‌ها در ادامه به شرح زیر می‌باشد و بخش‌های دوم و سوم در پست‌های بعدی عرضه خواهد شد:

۱- جهان‌بینی: متدولوژی ارزشگذاری سهام می‌تواند به مثابه یک جهان‌بینی در حل مسائل مالی مورد استفاده قرار گیرد. اگر بپذیریم که در یک شرکت (بنگاه انتفاعی)، هر فعالیتی که صورت می‌گیرد، می‌بایست در جهت خلق ارزش در آن شرکت باشد، متدولوژی ارزشیابی، کاربردهای بسیاری نظیر تدوین استراتژی، مالی شرکتی و ارزیابی عملکرد شرکت‌ها دارد. نتیجه آنکه کاربرد متدولوژی ارزشیابی صرفا به ارزشیابی سهام محدود نمی‌شود.

۲- چندرشته‌ای بودن: انجام باکیفیت (انجام غیرچینی!) ارزشگذاری سهام مستلزم گردآوری تیمی از کارشناسان مالی، حسابداری، اقتصادی، آمار، فنی صنعت مورد مطالعه و در نهایت دانش سیستمی به عنوان عامل پبوند دهندۀ رشته‌های مختلف مورد استفاده است. به عبارت دیگر، انجام و حتی آموزش باکیفیت ارزشگذاری، قائم به تیم (سیستم) است، نه قائم به فرد.

۳- اصول و مفروضات: انجام و مدلسازی ارزشگذاری سهام مشابه هر دانش دیگری، مبتنی بر یکسری اصول و مفروضات است که از اصول مهم آن می‌توان به اصل سازگاری (Consistency) و اصل یکپارچگی (Integrity) اشاره کرد. بسیاری از خطاها و اشتباه‌های ارزشگذاری که کارشناسان مرتکب می‌شوند ناشی از عدم توجه به این اصول است. مفروضات هم به دو صورت مفروضات آشکار و مفروضات پنهان در پسِ ارزشگذاری وجود دارد. انجام صحیح ارزشگذاری سهام در گرو آگاهی نسبت به اصول و مفروضات آن می‌باشد.

۴- مالی و حسابداری: هر دو (مالی‌ها و حسابداران)، یک منظور در ارزشگذاری سهام دارند و آن، برآورد ارزش روز ترازنامه مالی (Financial Balance Sheet) شرکت است، اما با روش‌های و نتایج متفاوت. جریان نقدی آتی، که توسط مالی‌ها (Financiers) برآورد می‌شود، به پشتوانۀ دارایی‌های مشهود و نامشهودی اتفاق می‌افتد که شرکت در اختیار دارد. با پیش‌بینی و تنزیل جریان نقدی آتی در واقع، ارزش دارایی‌های عملیاتی شرکت (با تسامح، ترازنامۀ شرکت) بر اساس پتانسیل و چشم‌انداز کسب و کار شرکت برآورد می‌شود، اما به‌روزرسانی ترازنامه (توسط حسابداران) صرفا بر اساس نرخ تورم و نرخ ارز، لزوما بیانگر رابطۀ ارزش دارایی‌ها شرکت با پتانسیل و چشم‌انداز آن نیست.

۵- حسابداری و ارزشگذاری: کیفیت ارزشگذاری سهام، مستلزم ریزکاوی (Due Diligence) و ارزیابی (Evalution) صورتهای مالی است. به بیان دیگر، فهم و پیش‌بینی صورتهای مالی در گرو درک ارزشیاب سهام از چرخۀ حسابداری و فرایند تهیۀ صورتهای مالی می‌باشد. بنابراین، ارزشگذاری سهام می‌بایست توسط تیمی متشکل از متخصصان در رشته‌های مختلف صورت گیرد و هریک از اعضا تیم می‌باید دانشی حداقلی از چرخه و فرآیند مذکور داشته باشند.