آشنایی با بازار فارکس
حتماً تاکنون نام بازار فارکس یا FX را شنیده‌اید. فارکس همان بازار الکترونیک جهانی برای تبادل ارزهای خارجی است. خلاصۀ کلام اینکه فارکس بزرگترین بازار جهان است. معاملات این بازار روی هر مقولۀ اقتصادی که به ذهنتان می‌رسد تأثیر می‌گذارد، از قیمت پوشاک وارداتی از چین گرفته تا هزینه‌ای که برای خرید غذا و نوشیدنی در تعطیلاتتان می‌پردازید.
اما اصلاً این فارکس چیست؟
معاملات فارکس در ساده‌ترین حالت مشابه معاملات همان صرافی‌هایی است که برای سفر به خارج از کشور سری به آن‌ها می‌زنید: یکی ارز می‌خرد و دیگری می‌فروشد. نرخ ارز در این بازار چقدر است؟ نرخ ارز دائماً برحسب عرضه و تقاضا در نوسان است.
همانطور که گفتیم، فارکس بازار تبادل ارز است، بازاری جهانی که از دوشنبه تا جمعه بدون ساعتی تعطیلی باز است و امکان معامله را به صورت ۲۴ ساعته برای معامله‌گران این بازار فراهم می‌کند. البته این بازار اصلاً فیزیکی نیست و تمام معاملات آن خارج از بورس (OTC) انجام می‌شوند و به جای یک صرافی مرکزی، یک شبکه جهانی از بانک‌ها و سایر مؤسسات مالی بر این بازار نظارت دارند. (پس این بازار دو تفاوت اصلی با بازار بورس دارد، اول اینکه کاملاً الکترونیکی است و هیچ صرافی و مکان فیزیکی دیگری در آن وجود ندارد و دوم اینکه به جای یک صرافی یا دفتر مرکزی، تحت کنترل شبکه‌ای جهانی از بانک‌ها و مؤسسات مالی است.)
معامله‌گران بازار فارکس
اکثریت قریب به اتفاق فعالیت‌های تجاری در این بازار میان نهادها رخ می‌دهد، یعنی میان کسانی که برای بانک‌ها، کارگزاری‌ها و شرکتهای چندملیتی کار می‌کنند. این معامله‌گران اغلب وقتی دست به معاملات ارزی می‌زنند که در مورد نوسانات آتی نرخ ارز نگران باشند. یعنی هدف اصلیشان محافظت از نهاد است نه تصاحب ارز.
بگذارید برای روشن‌تر شدن این مسئله برایتان مثالی بزنم. مثلاً اگر مسئولان نهادی معتقد باشند که ارزش دلار در آینده بیشتر می‌شود، ممکن است یوروهای خود را فروخته و به جای آن دلار آمریکا بخرند (یعنی یوروی خود را با دلار مبادله کنند). یک شرکت آمریکایی که در کشورهای اروپایی فعالیت دارد را در نظر بگیرید، این شرکت می‌تواند با حضور در بازار فارکس از درآمد خود محافظت کند و درصورت تضعیف یورو ارز خود را با دلار امریکایی مبادله و مانع کاهش ارزش درآمدش شود.
نحوۀ مبادلۀ ارز
در این بازار، هر ارزی یک کد سه حرفی دارد که شبیه نماد سهام است. بیش از ۱۷۰ ارز در این بازار مبادله می‌شود، اما سهم دلار آمریکا در این معاملات بیش از هر ارز دیگری است، پس دانستن کد این ارز چندان خالی از لطف نیست: USD. دومین رتبه مبادلۀ ارز در بازار فارکس، نصیب یورو می‌شود، ارز ۱۹ کشور اتحادیۀ اروپا. کد یورو چیست؟ EUR.
می‌خواهید بدانید که رتبه‌های بعدی، به ترتیب نصیب کدام ارزها می‌شود؟ ین ژاپن (کد: JPY)، پوند بریتانیا (کد: GPD)، دلار استرالیا (کد: AUD)، دلار کانادا (کد: CAD)، فرانک سوئیس (کد: CHF) و دلار نیوزلند (کد: NZD).
پس در فارکس، ارز خرید و فروش می‌شود، ارزها به صورت جفتی معامله می‌شوند. هفت جفتی که در ادامه به آن‌ها اشاره کرده‌ایم، بیشترین سهم را در بازار دارند و حدود ۷۵% از معاملات بازار فارکس را تشکیل می‌دهند:
EUR/USD – USD/JPY – GBP/USD – AUD/USD – USD/CAD – USD/CHF – NZD/USD
(متوجه نکته‌اش شدید؟ دلار آمریکا در ۷۵% از معاملات این بازار دخیل است، به این جفت‌های ارزی، جفت‌های ارزی اصلی می‌گویند، ۲۵% دیگر معاملات شامل جفت‌های ارزی کراس و اگزاتیک می‌شود).
نحوۀ قیمت‌گذاری معاملات فارکس
این معاملات را با جفت ارز نشان می‌دهند. در حقیقت جفت ارزها برای مقایسه ارزش یک ارز نسبت به ارز دیگر بکار می‌روند. برای مثال، مبادلۀ EUR/USD یا به عبارت دیگر مبادلۀ یورو در مقابل دلار آمریکا را در نظر بگیرید:
- ارز سمت چپ (یورو) ارز پایه یا همان ارزی است که می‌خریم.
- ارز سمت راست (دلار آمریکا)، ارز متقابل یا همان ارزی است که می‌فروشیم.
نرخ مبادله یعنی برای خرید ۱ واحد از ارز پایه به چه مقدار از ارز متقابل نیاز داریم. پس واحدِ ارز پایه همیشه ۱ است و واحد ارزِ متقابل براساس بازار فعلی محاسبه می‌شود. بگذارید برایتان مثالی بزنم. اگر نرخ مبادلۀ EUR/USD برابر ۱.۲ باشد، یعنی خرید هر یورو ۱.۲۰ دلار آمریکا هزینه خواهد داشت. هرچه نرخ مبادله بالاتر باشد، یعنی ارزش ارز پایه نسبت به ارز متقابل بیشتر است (چرا؟ چون مثلاً برای خرید ۱ یورو به چیزی بیشتر از ۱ دلار آمریکا نیاز داریم)، و برعکس، هرچه نرخ مبادله پایین‌تر باشد، یعنی ارزش ارز پایه کمتر از ارز متقابل است.
نکته: پس برای بیان جفت ارز، ابتدا ارز پایه را می‌آوریم و سپس ارز متقابل را. برای مثال تبدیل دلار آمریکا به یورو با جفت ارز EUR/USD نشان داده می‌شود، نه USD/EUR.
سه روش کار در بازار forex
هدف اصلی معاملات فارکس مبادلۀ ارز نیست. این معاملات، درست مانند معاملات سهام، براساس گمانه‌زنی‌ها در مورد تغییرات قیمت هر ارز در آینده انجام می‌شوند. معامله‌گران forex هم هدفی مشابه معامله‌گران سهام را دنبال می‌کنند، یعنی خرید ارزهایی که در آینده ارزش آن‌ها افزایش می‌یابد و خلاص شدن از ارزهایی که در آینده ارزششان سقوط می‌کند.
سه روش مختلف با اهداف مختلف برای کار در forex وجود دارد.
- اسپات مارکت (بازار نقدی، یا بازار نقطه‌ای). این بازار اصلی فارکس است که در آن جفت ارزها مبادله می‌شوند و نرخ مبادله در زمان مبادله براساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود، پس هر چه تعداد معامله‌گران در بازار بیشتر باشد، نوسانات ارز نیز بیشتر خواهد بود.
- بازار فوروارد. معامله‌گران فارکس می‌توانند به جای مبادلۀ فوری، یک قرارداد الزام‌آور و خصوصی را با معامله‌گر دیگری منعقد کنند. نرخ ارز و تاریخ مبادله به صورت توافقی در این قرارداد تعیین می‌شود.
- بازار فیوچرز (یا بازار آتی). بازار فیوچرز شباهت بسیاری با بازار فوروارد دارد. در این بازار نیز معامله‌گران می‌توانند یک قرارداد استاندارد را برای خرید یا فروش مقدار تعیین‌شده‌ای از ارز، با نرخی مشخص، در تاریخی مشخص تنظیم کنند. تفاوت اصلی قراردادهای فوروارد و قراردادهای فیوچرز در این است که قراردادهای فوروارد برخلاف قراردادهای فیوچرز استاندارد شده نیستند بلکه شرایط و طول مدت قرارداد به توافق طرفین بستگی دارد، اما در قراردادهای فیوچرز همه شرایط (طول مدت قرارداد، مقدار مبادله، و غیره) استاندارد و از پیش تعیین‌شده است.
هدف اصلی معامله‌گران این بازار در استفاده از بازارهای فوروارد و فیوچرز، کاهش ریسک در برابر تغییرات قیمت ارز است. نرخ ارز در بازارهای فوروارد و فیوچرز براساس بازار اسپات تعیین می‌شود. بازار اسپات درواقع بزرگترین بازار فارکس است و اکثر معاملات در این بازار انجام می‌گیرد.
اصطلاحات مربوط به فارکس
هر بازاری زبان خاص خود را دارد. بازار فارکس هم از این قاعده مستثنی نیست. پیش از ورود به بازار فارکس باید با اصطلاحات زیر آشنا شوید:
جفت ارز: تمام معاملات فارکس شامل یک جفت ارز می‌شوند. جفت ارزها در سه گروه تعریف می‌شوند: جفت ارزهای اصلی (major)، جفت ارزهای کوچک یا کراس (minor) و جفت ارزهای اگزاتیک (مورد آخر مربوط به ارز کشورهای در حال توسعه می‌باشد).
پیپ (Pip): پیپ به کوچکترین واحد ارزش نرخ ارزِ ممکن در یک جفت ارز اشاره دارد. از آنجایی که قیمت‌های فارکس تا چهار رقم اعشار محاسبه می‌شوند، یک پیپ برابر است با ۰.۰۰۰۱.
اسپرد خرید و فروش (Bid-ask spread): نرخ مبادله براساس بالاترین قیمتی که یک خریدار حاضر است بابت خرید ارز پرداخت کند (پیشنهاد خریدار) و پایین‌ترین قیمتی که فروشنده برای فروش ارز درخواست می‌کند، تعیین می‌شود. تفاوت بین این دو مقدار را اسپرد خرید و فروش می‌نامند.
لات (Lot): لات یک واحد استاندارد ارز است. لات‌ها در واقع قراردادهایی از پیش‌تعیین شده هستند که حجم معامله را مشخص می‌کنند. اندازۀ این لات‌ها بسته به میزان دارایی شما کوچک و بزرگ می‌شوند. اندازۀ لات استاندارد در فارکس ۱۰۰۰۰۰ واحد ارز است، اما همانطور که گفتیم اندازۀ این لات‌ها بسته به میزان دارایی شما کوچکتر هم می‌شوند، بنابراین لات‌های میکرو (۱۰۰۰ واحد) و مینی (۱۰۰۰۰ واحد) هم برای معامله در دسترس هستند. (لات‌های میکرو کوچکترین لات‌های معاملات فارکس هستند.)
اهرم (Leverage): به طور کلی اهرم چیزی شبیه وام‌های بانکی است. شاید برخی از معامله‌گران به دلیل اندازۀ بسیار بزرگ لات‌ها، حاضر نباشند پول زیادی را پای یک معامله بگذارند. اینجاست که اهرم وارد بازی می‌شود و به معامله‌گران اجازه می‌دهد تا با پول کمتری پا در بازار جهانی بگذارند.
مارجین (یا وثیقۀ اهرم): البته دستیابی به اهرم هم چندان خشک و خالی نمی‌شود و نیاز به پشتوانه دارد. معامله‌گران برای دسترسی به اهرم باید مقداری پول سپرده کنند که به این پول سپرده شده مارجین یا همان وثیقۀ اهرم می‌گویند.
نیروهای محرک بازار فارکس
در این بازار نیز، مانند هر بازار دیگری، میزان عرضه و تقاضای فروشندگان و خریداران تعیین‌کنندۀ قیمت ارز است. با این حال، نیروهای کلان دیگری نیز در این بازار نقش دارند. تقاضای ارزهای خاص نیز تحت تأثیر عوامل بسیاری قرار می‌گیرد که از جملۀ آن‌ها می‌توان به نرخ بهره، سیاست‌های بانک مرکزی، سرعت رشد اقتصادی و محیط سیاسی کشور اشاره کرد.
این بازار پنج روز در هفته به صورت ۲۴ ساعته باز است. پس فرصت کافی برای واکنش به هر اخباری که ممکن است بر بازار ارز تأثیر بگذارد را در اختیار معامله‌گران قرار می‌دهد و معامله گران می‌توانند در هر ساعتی از شبانه‌روز واکنش مناسبی نسبت به اخبار نشان دهند و دست به خرید و فروش و معامله ارز بزنند. از آنجایی که هدف اصلی بسیاری از معاملات ارزی، کاهش ریسک است، شرط اول موفقیت در این بازار آگاهی بموقع از هر عاملی است که می‌تواند باعث صعود یا سقوط ارزش هر ارزی شود.
ریسک‌های معاملات forex
بازار forex هم مثل هر تجارت دیگری خالی از ریسک نیست. از آنجایی که معاملات به اهرم نیاز دارند (در قسمت‌های قبل توضیحاتی در مورد اهرم ارائه کردیم) و معامله‌گران برای استفاده از اهرم باید از مارجین یا همان وثیقۀ اهرم استفاده کنند، بنابراین متحمل ریسک بالایی می‌شوند. قیمت ارز دائماً در نوسان است، اما این نوسان به قدری ناچیز است که معامله‌گران برای کسب درآمد و سود کلان باید دست به معاملات بزرگی (با استفاده از اهرم) بزنند.
درصورتی که معامله‌گر روی معاملۀ درستی دست بگذارد، این اهرم سود او را افزایش می‌دهد. اما احتمال ضرر هم وجود دارد؛ گاهی این ضرر حتی از مبلغ اولیۀ وام یا همان اهرم نیز بیشتر است. اگر ارزش یک ارز سقوط قابل‌توجهی داشته باشد، معامله‌گران مجبور می‌شوند برای آزاد کردن مارجین یا وثیقۀ خود، ارزشان را با ضرر قابل‌توجهی بفروشند. صرف‌نظر از زیان‌های احتمالی، هزینه‌های مبادله نیز ممکن است افزایش یافته و سود تجارت را تحت تأثیر قرار دهند.
علاوه بر همۀ این‌ها، به خاطر داشته باشید، افراد غیرحرفه‌ای و کم‌تجربه‌ای که وارد بازار ارزهای خارجی می‌شوند، ماهی‌های کوچکی هستند که در برکه‌ای از معامله‌گران ماهر و حرفه‌ای شنا می‌کنند. کلاهبرداری هم ریسک دیگری است که سروکلۀ آن در هر بازاری پیدا می‌شود و بازار فارکس هم از این قاعده مستثنی نیست. ریسک دیگر نیز مربوط به اطلاعاتی است که ممکن است برای معامله‌گران جدید و بی‌تجربه گیج‌کننده باشند (کمیسیون بورس و اوراق بهادار، در مورد این ریسک، به معامله‌گران جدید هشدار می‌دهد.)
از آنجایی که ریسک این بازار نسبت به دارایی‌های دیگر کمابیش بالاست، همان بهتر که سرمایه‌گذاران عادی علاقۀ چندانی به آن نشان نمی‌دهند. در حقیقت، براساس آمار و ارقام (DailyForex) معاملات خرده‌فروشی تنها ۵.۵ درصد از کل این بازار جهانی را تشکیل می‌دهند که معمولاً توسط افراد غیرحرفه‌ای انجام می‌گیرد و برخی از کارگزاران آنلاین بزرگ هیچ نقشی در ارائۀ معاملات ندارند.
تعداد محدودی از معامله‌گران خرده‌فروشی می‌توانند در این بازار پولی به جیب بزنند. براساس آمار، حدود ۷۱% از معامله‌گران خرده‌فروشی تمام پول خود را در این بازار جهانی از دست می‌دهند و همین مسئله باعث شده که معامله‌گران عادی و کم‌تجربه وارد این بازار نشده و راه را برای متخصصان باز بگذارند.
چرا بازار جهانی فارکس برای معامله‌گران حرفه‌ای‌تر اهمیت دارد؟
در حالیکه سرمایه‌گذاران معمولی جایی در این بازار ندارند، اما آنچه در این بازار اتفاق می‌افتد، زندگی همۀ ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد. چطور؟ فعالیت در بازار اسپات فارکس، روی مبالغی که برای صادرات و هزینۀ سفر به خارج از کشور می‌پردازیم، تأثیر می‌گذارد.
برای مثال اگر ارزش دلار آمریکا بیشتر از یورو باشد، برای شرکتهای آمریکایی، هزینۀ سفر به خارج از کشور و کالاهای وارداتی (از اتوموبیل گرفته تا لباس) ارزان‌تر خواهند بود. چرا؟ چون با هر دلار آمریکا می‌توان یوروی بیشتری خرید و برعکس، اگر ارزش دلار کمتر از یورو باشد، سفر به خارج از کشور و واردات کالا برای این شرکت‌ها گران‌تر تمام می‌شود (البته شرکت‌هایی که کالای خود را به خارج از کشور صادر می‌کنند، سود خواهند کرد).
پس شرکتهای آمریکایی پیش از خرید کالاهای وارداتی یا سفر به خارج از کشور باید نرخ ارز تعیین شده توسط بازار را زیرورو کنند.
امیدواریم که این مطلب برایتان مفید بوده باشد، از همراهی شما سپاسگزاریم.
دوره آموزشی تحلیل بنیادی بازارهای جهانی و فارکس
آموزش + بررسی وقایع روز تاثیرگذار + انجام معامله به صورت لایو + طراحی پلن معاملاتی
برای کسب اطلاع از محتوا و نیز چگونگی ثبت‌نام روی عنوان دوره کلیک کنید.
