معاملات الگوریتمی، تهدیدها و فرصتها

معاملات الگوریتمی، روشی برای اجرای سفارش ها با استفاده از دستورهای معاملاتی از پیش برنامه ریزی شده با استفاده از اطلاعاتی از قبیل زمانبندی، قیمت یا حجم معاملات است. این نوع از معاملات به این دلیل توسعه یافته اند تا از مزایای سرعت و پردازش اطلاعات ناشی از رایانه ها در مقایسه با افراد معامله گر بهره مند شوند. رایج ترین الگوریتم ها عبارتند از درصد حجم معاملات، قیمت میانگین موزون حجمی، قیمت میانگین موزون زمانی، و …. در واقع به جای انسان یک یا چند الگوریتم، در انتخاب و اعمال این سفارش‌ها (از جنبه­های مختلف همانند زمانبندی، قیمت یا حجم آن) تصمیم می­گیرند.

سابقه استفاده از رایانه برای ثبت سفارشات در بازارهای مالی  به دهه ۷۰ میلادی و بورس نیویورک در ایالات متحده  باز می­گردد. معامله­گری از طریق رایانه ( با کمک برنامه های نرم افزاری) در خلال سال­های دهه هشتاد قرن گذشته میلادی توسعه بیشتری یافت و نهایتا در دهه ۹۰ همه­گیر شد. این نوع معاملات به شکل گسترده توسط تامین سرمایه ها، صندوق های بازنشستگی، صندوق های سرمایه گذاری، و صندوق های پوششی که نیاز به اجرای تعداد زیادی سفارش یا انجام سفارش ها با سرعت بسیار بالا دارند که ممکن است از عهده معامله گران بشری خارج شود استفاده می شود. تحقیقی در سال ۲۰۱۶ نشان داد که بیش از ۸۰درصد از معاملات بازار فارکس توسط الگوریتم ها به جای انسان ها اجرا شده است.

معاملات الگوریتمی با عنوان سیستم های معاملاتی خودکار نیز شناخته می شوند. این سیستم ها دارای راهبردهای معاملاتی از قبیل معامله گری جعبه سیاه، و معامله گری کمی نیز می شوند که شدیدا به فرمول های ریاضی پیچیده و برنامه های رایانه ای سریع وابسته هستند. این قبیل سیستم ها، راهبردهایی شامل بازارسازی، دامنه سازی بین بازارها، آربیتراژ، سفته بازی در قالب روش هایی از قبیل دنبال کردن روند را به کار می گیرند. بخشی خیلی زیادی از این الگوریتم ها در گروه معاملات با بسامد بالا (HFT)  قرار می گیرند، که با گردش بالا و نسبت های بالای سفارش به معاملات شناخته می شوند.

معاملات با بسامد بالا از رایانه هایی استفاده می کنند که برای انجام سفارش، بر مبنای اطلاعاتی که به شکل داده وارد می شود، قبل از اینکه بشر توان درک این اطلاعات را داشته باشد، تحلیل و اقدام به معامله می کند. معاملات الگوریتمی و معاملات با بسامد بالا، به تغییرات شدید در ریزساختارهای بازار سرمایه منتهی شده اند که هدف غایی آن افزایش نقدشوندگی بازار است.

استراتژیهای معاملات الگوریتمی

• معامله‌گری برای موازنۀ مجدد صندوقهای شاخصی
• معاملات جفتی
• راهبردهای بی‌طرف نسبت به دلتا
• آربیتراژ
• برگشت به میانگین
• بازارسازی فعال (Scalping)
• کاهش هزینه معاملات
• زمانبندی بازار

معامله‌گری الگوریتمی با بسامد بالا (Algorithmic High-Frequency Trading)

معامله‌گری بسامد بالا، معاملات الگوریتمی را به سطح متفاوتی منتقل می‌کند. این معاملات، شامل ارسال هزاران سفارش با سرعت بسیار بالا است. هدف از این نوع معاملات، کسب سود از هر معامله، حتی با بهره‌بردن از فاصله قیمتی یک سهم در دو بازار است. این راهبرد معاملاتی، در تضاد با راهبرد سنتی موقعیت خرید و نگهداری است، چون فرصت آربیتراژ مدنظر این معاملات در پنجره‌های زمانی بسیار کوتاه رخ می‌دهند.

به دلیل نقش فزاینده فناوری در بازارهای امروزی، پیچیدگی روزافزون ابزارها و محصولات مالی، و تحرک شدید به سمت کارایی بیشتر در اجرای معاملات و کاهش هزینه‌های معاملاتی معاملات بسامد بالا و معاملات الگوریتمی به بخش لاینفک بازارهای مالی تبدیل شده‌اند. اگرچه این دو مقوله به نقدشوندگی بالاتر بازار و قیمت‌گذاری سازگارتر دارایی‌های مالی منتهی شده است، اما تهدیدهایی نیز به همراه دارد.

بزرگترین ریسک معاملات الگوریتمی بسامد بالا: تشدید ریسک سیستمی

یکی از بزرگترین ریسکهای معاملات الگوریتمی بسامد بالا، ریسکی است که به سیستم مالی وارد می‌کند. گزارش آیوسکو در سال ۲۰۱۱ نشان داد که به دلیل ارتباطهای متقابل بین بازارهای مالی، مانند آنچه در آمریکا وجود دارد، و حتی در ایران نیز بین بازار ارز و بازار سهام، بازار آتی و بازار سهام و بسیاری بازارهای دیگر مشهود است، معاملات الگوریتمی می‌توان شوک‌ها را سریعاً از یک بازار به دیگری منتقل کند، و ریسک سیستمی را تشدید کند. در ادامه دلایل تشدید ریسک سیستمی به دلیل معاملات الگوریتمی بسامد بالا تشریح می‌شود:

• تشدید نوسان

ابتدا به این دلیل که بخش زیادی از فعالیتهای الگوریتمهای بسامد بالا در بازارهای جاری قرار گرفته‌اند، تلاش برای غلبه بر رقابت موجود بخشی از تمام الگوریتمها است. الگوریتمها می‌توانند فوراً به شرایط بازار واکنش نشان دهند و در شرایط نابسامانی بازار، الگوریتم‌ها شکاف بین قیمت پیشنهادی خرید و فروش را افزایش می‌دهند (تا از وادار شدن به انجام معاملات بگریزند) یا موقتاً معاملات را متوقف می‌کنند، که نقدشوندگی را کاهش می‌دهد و نوسان را تشدید می‌کند.

• اثرات موجی

با در نظر گرفتن میزان فزاینده یکپارچگی بین بازارها و طبقات داراییها در اقتصاد جهانی، سقوط یک بازار یا طبقه دارایی می‌تواند موجی در سایر بازارها و طبقات دارایی در قالب زنجیره واکنش ایجاد کند.

• عدم قطعیت

معاملات الگوریتمی بسامد بالا، نقش مهمی در نوسان تشدید شده بازار دارد، که می‌تواند عدم قطعیت سرمایه‌گذاران در آینده نزدیک را در پی داشته باشد و اطمینان مصرف‌کنندگان در بلندمدت را از بین ببرد. وقتی بازار ناگهانی فروپاشی می‌کند، سرمایه‌گذاران درگیر علت چنین فروپاشی می‌شوند.

در این شرایط، معامله‌گران بزرگ معاملات خود را با هدف پوشش ریسک متوقف می‌کنند، و فشار رو به پایین شدیدتری وارد می‌کنند. با کاهش قیمتها در بازار، سفارشهای توقف زیان بیشتری فعال می‌شوند و این امر، چرخه منفی بازخوردی به سمت پایین ایجاد می‌کند. اگر به دلیل چنین فعالیتی، بازار خرسی ایجاد شود، اعتماد مصرف‌کنندگان به دلیل کاهش ثروت در بازار سهام از بین می‌رود.