اصطلاحات رایج در بازار مشتقات
بازار مشتقات یک دنیایی است برای خودش. این بازار به قدری بزرگ و با بازارهای دیگر متفاوت است که زبان خاص خودش را دارد. اگر با زبان این بازار و مفاهیم مرتبط با ابزار مشتقه آشنایی نداشته باشید، شاید در ابتدا اصلاً متوجه اطلاعاتی که در مورد آن به شما میدهند نشوید. پس قبل از ورود به این بازار باید با زبان و اصطلاحات خاص آن آشنا شوید. در این مقاله به برخی از اصطلاحات اساسی مورد استفاده در بازار مشتقات می‌پردازیم. البته فهرست اصطلاحات این مقاله کامل نیست. اما این اصطلاحات بیشترین کاربرد را در بازار مشتقات دارند.
موقعیت خرید یا پوزیشن لانگ
هنگام معاملۀ اوراق قرضه و سهام ما یا خریداریم و یا فروشنده. اما اصطلاحات بازار مشتقات برای این دو موقعیت کاملاً متفاوت هستند. اگر در حین معامله شما طرف خریدار یک قرارداد مشتقه باشید، در این صورت طرف لانگ قرارداد هستید. در چنین حالتی در بازار می‌گویند که معامله گر وارد پوزیشن لانگ شده است.
برای مثال، اگر در قرارداد مشتقه توافق کنید که ۱۰۰۰ دلار را با ۹۰۰ یورو مبادله کنید، شما وارد پوزیشن لانگِ دلار شده‌اید (یعنی خریدار دلار هستید). معامله گر معمولاً زمانی وارد پوزیشن لانگ می‌شود که امیدوار است قیمت دارایی موردنظر از یک نقطۀ خاص شروع به رشد کند.
طرف فروشنده یا پوزیشن شورت
شورت مخالف لانگ است. به عبارت ساده تر، پوزیشن شورت یعنی که شما طرف فروشندۀ یک قرارداد مشتقه هستید. در بازار مشتقات، معامله‌گر زمانی وارد موقعیت شورت می‌شود که معتقد است قیمت از یک مقدار مشخص ریزش خواهد کرد و دارایی موردنظرش وارد بازار نزولی می‌شود.
دوباره مثال بالا را در نظر بگیرید، اگر قراردادی مبنی بر مبادلۀ ۱۰۰۰ دلار با ۹۰۰ یورو بین خریدار و فروشنده امضا شود، یعنی خریدار وارد پوزیشن لانگ دلار و پوزیشن شورت یورو شده است (یعنی دلار را خریده و یورو را می‌فروشد). به همین ترتیب اگر توافق کنید که ۱۰۰ بوشل گندم را در تاریخی مشخص به شخصی تحویل دهید، یعنی وارد پوزیشن شورت گندم شده‌اید. (گندم را می‌فروشید).
قرارداد اسپات (نقدی)
قرارداد اسپات قراردادی برای تحویل فوری دارایی است. از آنجایی که اوراق مشتقه طبق تعریفشان برای تاریخی مشخص در آینده بسته می‌شوند، قراردادهای نقدی بخشی از بازار مشتقات محسوب نمی‌شوند. با این‌حال این قراردادها مبنای قیمت‌گذاری قراردادهای آتی (فیوچرز)، فوروارد و اختیار فروش را تشکیل میدهند. اگر دارایی مالی خاصی در بازار نقدی به مبلغ x فروخته شود و پیشبینی آیندۀ مبلغ آن در آینده مشخص باشد، می‌توان قیمت مشتقه را از آن استخراج کرد.
اسپرد خرید-فروش (Bid-ask spread)
بازارسازان در بازار مشتقات همیشه دو مجموعه قیمت را در اختیار شما قرار میدهند. یکی از این مجموعه‌ها، قیمت پیشنهادی نام دارد، و مجموعۀ دوم قیمت درخواستی. تفاوت میان این دو به عنوان اسپرد خرید-فروش شناخته می‌شود. قیمت پیشنهادی معمولاً بالاترین قیمتی است که پیشنهاد کننده با پرداخت آن موافقت می‌کند. این یعنی قیمت فروش شما. از طرف دیگر، قیمت درخواستی حداقل قیمتی است که بازارساز هنگام معامله با شما انتظار دارد. از آنجایی که باید این پول را به فروشنده بپردازید، می‌تواند به عنوان قیمت خریدتان در نظر گرفته شود.
با این حال، همیشه تفاوت ناچیزی میان قیمت پیشنهادی و قیمت درخواستی وجود دارد. شاید تصور کنید که این روند برای بازارساز چیزی شبیه یک فرصت آربیتراژ است زیرا آن‌ها می‌توانند از طریق به سود بدون ریسکی دست یابند. اما اشتباه می‌کنید و این فرصت چندان هم بدون ریسک نیست. بازارساز باید برای معامله با طرف سوم و خارج شدن از معاملۀ با شما چند دقیقه‌ای اوراق مشتقه را نگه دارد. و از آنجایی که نوسان بازار اوراق بهادار بسیار بالاست، ممکن است قیمت‌ها در همین چند دقیقه نیز تغییر کنند. بنابراین اسپرد خرید-فروش غرامتی است که در عوض متحمل شدن ریسک برای ورود به معامله به بازارساز پرداخته می‌شود.
تاریخچه ابزار مشتقه
شما که در حال فراگیری ابزار مشتقه و آشنایی با اصطلاحات و مفاهیم آن هستید شاید گمان کنید که این یک بازار نسبتا نوظهور و نوین است اما برخلاف تصور شما قدمتی دیرینه دارد. البته در گذشته بازار مشتقه اینچنین پیچیده نبود اما مردم از ابزارهایی برای کاهش ریسک خود استفاده می‌کردند.
اگر به آشنایی با تاریخچه ابزار مشتقه علاقمند هستید با صرف چند دقیقه این مقاله را بخوانید.
امیدواریم که این مطلب برایتان مفید بوده باشد، از همراهی شما سپاسگزاریم.
دوره جامع پرورش کارشناس ابزار مشتقه
برای کسب اطلاع از محتوا و نیز چگونگی ثبت‌نام روی عنوان دوره کلیک کنید.
