داستان مدیریت مالی به زبان ساده (مدیریت سرمایه‌گذاری)
همه ما در زندگی شخصی و کاری خود در موقعیت تصمیم‌گیری‌های اقتصادی قرار گرفته‌ایم. انتخاب منزل، اتومبیل، کار و حتی تفریحات و اتفاقات روزمره دیگری که هر کدام به نوعی ذهن مارا درگیر یک تحلیل هزینه منفعت می‌نماید. اما براستی چه چیزی قدرت استنباط و انتخاب در این گزینه‌های اقتصادی را به ما می‌دهد؟ پاسخ خیلی ساده است، علم سرمایه‌گذاری است که توان انتخاب را به ما داده و مارا قادر به انتخاب و تصمیم‌گیری می‌نماید.
مدیریت سرمایه‌گذاری چیست؟
یک مثال خیلی ساده اما ملموس برای بیان مفهوم مدیریت سرمایه‌گذاری کافی است. “شما بخشی از درآمد خود را پس‌انداز نموده و اکنون به دنبال آن هستید که پیرامون آن تصمیم‌گیری کنید. یک دل می‌گوید با آن خودروی خود را ارتقا دهید، آن یکی دل می‌گوید دلتان یک مسافرت حسابی می‌خواهد و با آن پول به مسافرت بروید.
اما از سویی یکی از دوستانتان به شما می‌گوید که بهتر است این پس‌انداز خود را در کاری صرف کنید که برای شما بازدهی مناسبی را ایجاد نموده و شما را قادر سازد سال آینده خودروی به مراتب بهتری بخرید و یا سفر مجلل‌تری را تجربه کنید. پیشنهاد منطقی به نظر می‌آید. پس تصمیم می‌گیرید بجای مصرف پس‌انداز خود، آن را به تعویق انداخته و سال آینده توان مصرف خود را افزایش دهید”. این تعریف کلاسیک سرمایه‌گذاری است: به تعویق انداختن مصرف امروز به امید افزایش توان مصرف خود در آینده.
این افزایش توان مصرف در تقابل با “تورم” و از طریق” بازدهی” بدست می‌آید. یعنی تورم در طول زمان از قدرت پول می‌کاهد و بازدهی بر قدرت آن می‌افزاید. اگر زور بازدهی بر تورم چربید، توان مصرف شما در آینده افزایش پیدا کرده و شما می‌توانید خودروی بهتر و یا سفر مجلل‌تر را عملی سازید. اکنون سوال بعدی در ذهنتان ایجاد می‌گردد؟ این پول را در چه گزینه‌ای سرمایه‌گذاری نمایم؟
مفهوم ریسک و بازده
افراد از نظر میزان تحمل ریسک در زندگی و کار به سه گروه تقسیم می‌شوند: افراد ریسک‌گریز، افراد ریسک‌پذیر و افرادی که نسبت به ریسک بی‌تفاوتند. زیبایی اقتصاد پویا نیز در همین تفاوت‌ها است. عده‌ای برای پذیرش ریسک بیشتر، بازده به مراتب بیشتری مطالبه می‌کنند. اما آنچه در همه این نگرش‌ها وجود دارد، تناسب ریسک و بازده مورد انتظار است. هرچه ریسک بیشتری را تحمل کنیم، انتظار بازدهی بیشتری هم خواهیم داشت. اما گاهی آنچه نصیبمان می‌شود با آنچه انتظار داشتیم متفاوت است و این همان ریسک است که در هفته قبل بدان پرداختیم. اما همه افراد در اقتصاد یک ویژگی ثابت را دارند: “از زیان گریزانند”.
گزینه‌های سرمایه‌گذاری
براساس طبقه‌بندی موسسه گزینه‌های سرمایه‌گذاری بر اساس ماهیت و میزان ریسک به طبقات زیر تقسیم می‌شود:
سرمایه‌گذاری در اوراق با درآمد ثابت شامل: انواع سپرده‌گذاری در بانک‌ها، انواع اوراق مشارکت، صکوک و اوراق خزانه دولتی. این سرمایه‌گذاری‌ها دارای ریسک کم و گاهی بدون ریسک بوده و برای افرادی با میزان ریسک‌پذیری کم مناسب است.
سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌ها شامل: سهام شرکت‌های سهامی عام پذیرفته شده در بورس و فرابورس، سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌های غیربورسی و دانش‌بنیان. میزان ریسک در این نوع سرمایه‌گذاری بر اساس ماهیت فعالیت شرکت‌ها متفاوت و بالاتر بوده و در واقع با سرمایه‌گذاری در آن، شما مالک بخشی از سهام شرکت خواهید بود. احتمال عدم وجود بازدهی و یا حتی بازدهی منفی نیز وجود دارد.
سرمایه‌گذاری‌های جایگزین شامل: صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و با درآمد ثابت، مسکن، سکه و طلا، ارز و کالا. این سرمایه‌گذاری‌ها به طور معمول ریسک متوسطی دارند و البته بسته به نوع آن سطح ریسک متفاوت است.
سرمایه‌گذاری مناسب کدام است؟
پاسخ این سوال ارتباط مستقیم به میزان ریسک‌پذیری شما در وهله اول دارد. شما می‌توانید از طریق شرکت‌های فعال در بازار سرمایه با تکمیل پرسشنامه سنجش ریسک، میزان ریسک خود را بسنجید. عوامل دیگری که در انتخاب گزینه سرمایه‌گذاری شما موثراند عبارتست از:
- مبلغ سرمایه‌گذاری اولیه
- افق سرمایه‌گذاری و مدت زمان آن
- نحوه دریافت بازدهی (ماهانه، فصلی و یا در سررسید)
- علایق سرمایه‌گذاری فردی
- میزان دانش و تخصص در گزینه سرمایه‌گذاری
به مثال ابتدای مقاله بازمی‌گردیم. قرار شد بجای خرید خودرو یا یک سفر تفریحی، مبلغ پس‌انداز خود را سرمایه‌گذاری نماییم. یکی از مواردی که در یک سرمایه‌گذاری موفق اهمیت دارد، میزان جذابیت گزینه‌های سرمایه‌گذاری است. در شرایط رونق بازارهای سرمایه‌گذاری، انتخاب کمی آسان‌تر است. مهم این است که گزینه سرمایه‌گذاری خود را متناسب با گزینه‌های موجود و ویژگی‌های رفتاری و اقتصادی خود تنظیم نموده و اقدام نمایید. مشورت با افرادی که در این زمینه تخصص دارند به خصوص در شرایط رکود بازارها اهمیت دوچندان دارد.
سنجش بازدهی سرمایه‌گذاری
به منظور بررسی دقیق بازدهی سرمایه‌گذاری از نسبت بازدهی سرمایه‌گذاری (ROI) استفاده می‌نماییم. در این نسبت مبلغ بازدهی در صورت کسر و مبلغ سرمایه‌گذاری خودمان در مخرج کسر ارائه می‌شود. اگر از سرمایه دیگران همچون بانک استفاده نموده‌ایم، هزینه مالی این مبلغ از بازدهی کسر شده و مخرج تنها سرمایه خودمان را شامل می‌شود؛ نه کل سرمایه‌گذاری.
فراموش نکنیم که همه ما در معرض رفتارهای احساسی و تحلیل نشده اقتصادی هستیم. همه ما از زیان گریزان هستیم و اگر در تصمیمی اقتصادی دچار زیان شویم، برای ما بسیار نامطلوب است. بنابراین سنجیده، با دانش، همراه با تحلیل و مشاوره، اقدام به انجام سرمایه‌گذاری نمایید. اگر چنین تصمیمی ندارید توصیه می‌کنم همین امروز، یا همان خودروی خود را ارتقا دهید و یا به سفر تفریحی بروید، زیرا امکان دارد در نتیجه یک تصمیم نادرست و احساسی همین فرصت‌های جاری را هم از دست بدهید. پربازده باشید.
نویسنده: محمدمهدی سمواتی (مدرس گروه مالی شریف)
