سلسله مباحث “سواد مالی”
مقدمه
در این ستون، به دنبال معرفی مفاهیم مرتبط با مقوله سواد مالی در قالب مقاله‌های کوتاه هستیم تا بر آن مبنا بتوانیم سهم کوچکی از توسعه و ترویج سواد مالی در میان اقشار جامعه ایفا کنیم. هدف از نوشتن این مجموعه مقالات، آموزش سواد مالی و مالی شخصی در قالب مفاهیم اولیه مدیریت پول، طرح‌ریزی شغلی، پس‌انداز و سرمایه‌گذاری، مدیریت اعتبارات و طرح‌های بازنشستگی است.
این سلسله مقالات به خوانندگان کمک می‌کنند تا با کشف راهبردهای موفق در جهت رشد و حفاظت از ثروت و تسهیل تصمیم‌گیری آگاهانه عمل نمایند. سواد مالی در کنار مفاهیمی از قبیل قابلیت مالی، سواد سرمایه‌گذاری، و شمول مالی مطرح می‌شود و دانستن این مفاهیم و تمایز بین آنها اهمیت بسیاری دارد.
سواد مالی (FINANCIAL LITERACY) چیست؟
دارا بودن مجموعه مهارت‌ها و دانش مورد نیاز برای اتخاذ تصمیمات آگاهانه و موثر در قبال منابع پولی است. زندگی هر فرد مملو از تصمیمات متعدد مالی و غیرمالی است که داشتن اطلاعات مناسب، افراد را قادر می‌سازد زندگی خود و اطرافیان و جهان پیرامون خود را بهبود دهند. مقوله سواد مالی در ارتباط با کلیه جوانب تصمیمات افراد قرار دارد، خواه این تصمیمات به دوران قبل از تحصیل، زمان تحصی، و دورا اشتغال مرتبط باشد و یا دوران ازدواج، مدیریت خانواده و بازنشستگی. چرا که همواره اثرات مالی مالی بر وضعیت معیشت فرد و کیفیت زندگی وی موثر است.
سواد مالی، توانایی شناخت نحوۀ کارکرد پول، نحوۀ کسب، مدیریت، و سرمایه‌گذاری، و هزینه کردن پول (حتی شامل امور خیریه، برای کمک به دیگران) است. به دلیل فقدان سواد مالی است که بخش بزرگی از جمعیت جهان با مشکل بدهی روبرو است.
سواد مالی یک درک شناختی از مسایل مالی و مهارت‌هایی مانند بودجه‌بندی، سرمایه‌گذاری، وام، مالیات و مسایل مدیریت مالی شخصی است که نبود اینگونه اطلاعات به عنوان بی‌سوادی مالی تعبیر می‌شود.
بر اساس داده‌های موسسه FINRA، رقم ۶۵ درصد مردم آمریکا در حوزه مباحث و علوم مالی، با سواد به حساب می‌آیند. داشتن سواد مالی به یک شخص کمک می‌کند تا راحت‌تر مشکلات زندگی را پشت‌سر بگذارد. به دست آوردن سواد مالی یکی از موارد حیاتی برای زندگی در این دنیای مدرن به حساب می‌آید.
سواد مالی از نظر یونسکو
یونسکو معتقد است که شش نوع سواد وجود دارد که افراد باید آنها را بیاموزند این شش نوع عبارتند از:
- سواد عاطفی: توانایی برقراری روابط عاطفی با خانواده و دوستان به نحو احسن؛
- سواد ارتباطی: توانایی برقراری ارتباط و تعامل با اعضای جامعه (آداب معاشرت – روابط اجتماعی)؛
- سواد رسانه: توانایی تشخیص رسانه‌های معتبر و نامعتبر و تشخیص وثوق اخبار؛
- سواد آموزش و پرورش: توانایی تربیت فرزندان به نحو احسن؛
- سواد رایانه: توانایی استفاده از مهارت‌های هفت‌گانه رایانه (ICDL)، مفاهیم پایه فناوری اطلاعات و ارتباطات، استفاده از رایانه و مدیریت فایل‌ها؛
- سواد مالی: توانایی مدیریت اقتصادی درآمد (چگونگی پس‌انداز، سرمایه‌گذاری و مدیریت خرج).
مجله اقتصادی فوربس ۵ اصل کلیدی سواد مالی قشر دانش‌آموز و دانشجو به شرح ذیل عنوان می‌کند:
- دانستن مفاهیم بودجه‌بندی؛
- دانش نرخ بهره و اثرات آن؛
- فهم مفاهیم اعتبار و بدهی؛
- مفهوم صرفه‌جویی هوشیارانه؛
- دانش مفاهیم سرقت اطلاعات و ایمنی.
موارد بنیادی سواد مالی
سواد مالی از چند بخش و مهارت به وجود آمده است که به یک فرد این اجازه را می‌دهد تا با یادگیری آن بیشتری تصمیمات مالی بهتر و موثرتری بگیرد. در ادامه به چند مورد از مفاهیم بنیادی سواد مالی خواهیم پرداخت.
بودجه بندی
در این بخش ۳ کاربرد می‌توان در نظر گرفت که بودجه را معین می‌کند. هزینه‌ها، پس‌انداز و سرمایه‌گذاری. بخش‌بندی کاربردهای مالی به ما کمک می‌نماید تا راحت‌تر سرمایه‌ای را جمع کرده و به امنیت و استقلال مالی برسیم.
سرمایه گذاری
برای به دست آوردن سواد اقتصادی فرد باید نکات کلیدی سرمایه گذاری را نیز بداند. از جمله نکات مهم، آشنایی با مفاهیم نرخ بهره، سطوح قیمت، تنوع بخشی، ارزیابی ریسک و شاخص‌ها می‌باشد. دانستن در مورد اجزای با اهمیت سرمایه‌گذاری این امکان را فراهم می‌سازد تا تصمیمات درست‌تری را اتخاذ کنیم.
وام
در بعضی از سطوح زندگی این بسیار مهم و کمک‌کننده است که وامی را دریافت کنیم. برای اینکه در این مورد با اطلاعات لازم وارد شوید نیاز است که از نرخ بهره، بهره مرکب، ارزش زمانی پول، مدت بازپرداخت و ساختار وام اطلاعات داشته باشید.
مالیات
دانستن تأثیر مالیات بر زندگی فردی و انواع قوانین مالیات برای به دست آوردن سواد مالی مهم و اساسی است.
مدیریت مالی شخصی
مهمترین بخش سواد مالی همین موضوع می‌باشد که به نوعی مجموعه‌ای از تمام موارد بالا را در بر می‌گیرد و با پیدا کردن دانش عمیق در هریک از مسایل بالا به دست می‌آید.
اهمیت سواد مالی
به دست آوردن سواد مالی از جمله مواردی است که از اهمیت بالایی در دنیای مدرن برخوردار است.
- تقریبا ۷۸ درصد از مردم آمریکا تمام حقوق و درآمد ماهانه خود را خرج و در واقع زندگی کارمندی را تجربه می‌کنند.
- به طور تقریبی آمریکایی‌ها در حدود ۱۲.۵۸ میلیارد دلار در بدهی می‌باشند.
مزایای سواد مالی
- توانایی تصمیم‌گیری مالی؛
- مدیریت موثر پول و بدهی؛
- کمک برای رسیدن به اهداف مالی؛
- کاهش هزینه‌ها از طریق برنامه‌ریزی برای درآمد و کنترل مخارج؛
- استرس و اضطراب مالی کمتر؛
- افزایش قدرت تصمیم‌گیری برای انتخاب نوع بیمه، وام، انجام سرمایه‌گذاری و …
این مطالب، مقدمه‌ای برای ورود به بحث سواد مالی بود و تلاش می‌شود در این ستون، مباحث مربوط به سواد مالی، مورد به مورد تبیین شود. سلسله مطالب “سواد مالی” را در وبلاگ گروه مالی و مدیریت سرمایه‌گذاری شریف دنبال نمایید.
نویسنده: “شاهین احمدی” دانش‌آموخته دانشگاه علامه طباطبایی
