بازار کار و کسب درآمد
سلسله مباحث “سواد مالی” / در این مطلب، مباحث مربوط به بازار کار و کسب درآمد تبیین می شوند.
بازار کار، چگونگی تغییر آن در گذر زمان و آماده‌سازی برای بازار کار
بازار کار به فرصت‌های کاری اتلاق می‌شود که در زمان آمادگی شما برای شروع کار، در دسترس هستند. نیازهای کارفرمایان دائماً در حال تغییر هستند، در نتیجه تطابق با این نیازهای کاری، یک چالش است. در بازار کار امروز، داشتن مهارت‌های مناسب و توانایی یادگیری مهارت‌های جدید در صورت نیاز، اهمیت دارد. تغییر در تمام جوانب زندگی رخ می‌دهد و بازار کار نیز مستثنی نیست.
مجموعه مهارت‌های مناسب
مهارت‌ها و توانایی‌های منحصربفردی که با خود به بازار کار عرضه می‌کنید، مجموعه‌ی مهارت‌های شما نامیده می‌شوند. در این مجموعه‌ی مهارت ها، مهارت‌های فنی خاصی وجود دارند که مهارت‌های سخت نامیده می‌شوند، و توانایی‌های فیزیکی و ذهنی اندازه پذیری هستند که به شما اجازه می‌دهند کار را انجام دهید. مثال‌هایی از این دست عبارتند از نصب شیر آب، ایجاد صفحه گسترده، کار با یک دستگاه و هدایت یک خودرو.
توانایی کار با دیگران نیز از اهمیت برخوردار است. مهارت‌های نرم مهارت‌های غیرفنی هستند که برای موفقیت در کار بیشتر کارگران مورد نیاز هستند. مهارت‌های نرم، بخش مهمی از مجموعه مهارت‌های شما هستند. این مهارت‌ها را می‌توان از طریق تحصیلات و تمرین کسب کرد. مثال‌هایی از این دست عبارتند از مهارت‌های رهبری، مهارت‌های کار تیمی، مهارت‌های حل مساله و مهارت‌های مدیریت زمان.
مهارت‌های ارتباطی
ارتباطات یکی از مهمترین مهارت‌های نرم در محیط کاری امروزی است. کارکنان نیاز دارند تا ارتباط اثربخشی با کارفرمایان، همکاران و مشتریان داشته باشند. ارتباطات کلامی عبارت از استفاده از آواها و کلمات برای بیان خود است. صحبت کردن و نوشتن، مهارت‌های اساسی ارتباطات کلامی هستند. ممکن است اقدام به برقراری ارتباط چهره به چهره، مکاتبه‌ای، تلفنی، یا دیجیتالی از طریق رایانامه، پیام کوتاه، ویدئوکنفرانس یا سایر انواع رسانه‌ها کنید. انواع ارتباطاتی که استفاده می‌کنید، باید متناسب با موقعیت باشند. همیشه از آداب معاشرت کلامی مناسب استفاده کنید. به دیگران توجه کنید و مودب باشید، و در اولین فرصت با پاسخ‌های روشن و متفکرانه واکنش نشان دهید.
ارتباطات غیرکلامی، بدون استفاده از کلمات، پیام را منتقل می‌کنند. این نوع ارتباط شامل زبان بدن از قبیل حالت‌های صورت، حرکات دست، و تماس چشمی می‌شود. ارتباطات غیرکلامی، سرنخ‌هایی فراهم می‌کند و به افراد کمک می‌کند تا پیام‌های کلامی را تفسیر کنند. یک تکان ساده‌ی سر نشان می‌دهد که متوجه شده‌اید یا با فرد دیگری موافق هستید. تماس چشمی نشان دهنده‌ی اعتماد به نفس و احترام است. یک لبخند، ابراز حالت دوستانه است.
ارتباطات، نقش‌های زیادی در کسب و کارها، از ارائه‌ی ایده‌های کسب و کار به کارفرمایان و همکاران گرفته، تا ارائه خدمات خوب به مشتریان، و استفاده از آداب معاشرت مناسب در جلسات نهار یا شام تجاری ایفا می‌کند. برای مثال، در یک شام تجاری، توصیه می‌شود از موضوعات چالش‌برانگیز دوری کنید، بدانید باید از کدام نوع چنگال برای صرف شام استفاده کرد، از صحبت کردن با دهان پر دوری کنید، ساعد دست خود را از روی میز غذاخوری بردارید، و مودب باشید (از عبارت‌هایی از قبیل «خواهش می‌کنم» و «متشکرم» استفاده کنید). توسعه‌ی مهارت‌های ارتباطی، قابلیت استخدام شما را افزایش می‌دهد.
انتخاب کار
همزمان که به آینده فکر می‌کنید، باید طرح بعد از دوران دبیرستان در ارتباط با دورنما و فرصت‌های کاری را ایجاد کنید. می‌توانید این اقدام را با پرسمان‌ها و مطالعه‌هایی درباره‌ی مشاغلی که به آنها علاقمند هستید، به جریان بیاندازید. یکی از درگاه‌های اینترنتی که می‌توانید اطلاعاتی راجع به میزان اشتغال و انواع مشاغل دریافت کنید، درگاه اینترنتی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌باشد.
بعضی افراد به مشاغل نظامی علاقمند هستند. اگرچه هدف کلی مشاغل نظامی، خدمت‌رسانی و حفاظت از کشور است، اما کارکنان خدماتی می‌توانند آموزش‌هایی دریافت کنند تا مهارت‌هایی از قبیل خدمات فنی، حمل و نقل، منابع انسانی، و رایانه‌ای ارائه کنند که در مشاغل نظامی کاربرد دارند. استخدام در مشاغل نظامی از طریق فراخوان‌های انجام شده توسط دستگاه‌های نظامی از قبیل ارتش، نیروی انتظامی، و سپاه پاسداران انجام می‌شود.
انتخاب کار و درآمد شما
بعضی مشاغل بسیار بیشتر از سایر مشاغل پرداخت می‌کنند. عموماً، هرچه مهارت، آموزش و تحصیلات بیشتری در حوزه‌ی مجموعه‌ی مهارتی خود دریافت کرده باشید، می‌توانید انتظار داشته باشید که درآمد بیشتری کسب کنید. درگاه اینترنتی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌تواند اطلاعاتی راجع به درآمدهای سال‌های اول و درآمدهای آتی گستره‌ی وسیعی از مشاغل در اختیار شما قرار دهد. همچنین نهاد‌هایی از قبیل ایران تلنت نیز وجود دارند که به شکل سالانه اقدام به برگزاری نظر‌سنجی می‌کنند و پردرآمد‌ترین مشاغل را معرفی می‌کنند.
جدول زیر فهرست کوتاهی از مشاغل پرطرفدار و میزان رشد آنها طی سالیان اخیر را نشان می‌دهد. همانطور که از این نمایه مشخص است، پرطرفدار ترین مشاغل اغلب نیازمند مدرک کارشناسی یا بالاتر می‌باشند. با این حال، مشاغلی وجود دارند که نیازمند تحصیلات عالیه نیستند و قادرند رضایت شغلی مناسب و درآمد خوب نصیب شما کنند.
فرصت‌های شغلی که در حال رشد سریع هستند
|
شغل |
تحصیلات مورد نیاز |
|
روانشناس سازمانی صنعتی |
مدرک دکتری |
|
کمک درمانی در منزل |
آموزش کوتاه مدت و تجربه‌ی حین کار |
|
مفسران و مترجمان |
مدرک کارشناسی |
|
مشاورن ژنتیک |
مدرک کارشناسی ارشد |
|
متخصصان پوست |
مهارت‌های بعد از اخذ مدرک کارشناسی |
|
دستیار پزشک |
مدرک کارشناسی ارشد |
|
تحلیلگران امنیت اطلاعات |
مدرک کارشناسی |
یادگیری درباره الزامات شغلی
همزمان که اطلاعاتی درباره‌ی مشاغل کسب می‌کنید، فهرست مشاغل را مشاهده خواهید کرد. عنوان شغل، نامی است که به یک شغل خاص اتلاق می‌شود. ممکن است یک واژه یا عبارت باشد که وظایف یا شرح امور اصلی آن کار را نشان می‌دهد. برای مثال، عنوان شغل راننده‌ی خودروی سنگین، به روشنی به شغلی که باید انجام شود اشاره می‌کند. فردی که این کار را انجام می‌دهد، راننده‌ی خودرو‌های سنگین است.
گاهی عنوان شغل به تنهایی الزاماتی که فرد شاغل باید رعایت کند و اموری که باید انجام دهد را نشان نمی‌دهد. برای مثال، عنوان شغلی تحلیل گر سیستم‌ها شما را به این فکر وادار می‌کند که فرد برای انجام این شغل باید چه کار کند. شرح شغلی توصیف می‌کند که شغل شبیه چیست، و وظایفی که انجام می‌دهد و مهارت‌های مورد نیاز برای اجرای این وظایف را شامل می‌شود. شرح شغلی اغلب شامل اطلاعات دیگری از قبیل تحصیلات یا تجربیات مورد نیاز، ساعت کاری روزانه، یا جزئیاتی درباره محل کار نیز می‌شود. جدول زیر شرح شغلی دستیار پزشک، که امروزه در حال رشد سریع است و طرفداران زیادی دارد، را شرح می‌دهد.
شرح شغلی
دستیار پزشک |
دستیار پزشک چه کار می‌کند؟دستیاران پزشک، تجویز دارو را به صورت گروهی و تحت نظارت پزشکان و جراحان تمرین می‌کنند. آنها به شکل رسمی تحصیل کرده اند تا بیماران را معاینه کنند، آسیب‌ها و بیماری‌ها را تشخیص دهند، و درمان ارائه کنند. به دستیار پزشک، انترن نیز گفته می‌شود. وظایفدستیاران پزشک سوابق درمانی بیمار را مرور می‌کنند، آزمون‌های فیزیکی برای کنترل سلامت بیماران انجام می‌دهند، آزمایش‌های تشخیصی از قبیل سی تی اسکن یا آزمایش خون را تجویز و نتایج آنها را تحلیل می‌کنند، و در نهایت بیماری را تشخیص می‌دهند. دستیاران پزشک درمان‌هایی از قبیل گچ گیری استخوان‌های شکسته و ایمن سازی بیماران را انجام می‌دهند. آنها همچنین بیماران و خانواده‌های آنها را آموزش می‌دهند، در صورت نیاز دارو تجویز می‌کنند، پیشرفت بیمار را ثبت می‌کنند، جدید ترین درمان‌ها را بررسی می‌کنند تا کیفیت مراقبت از بیماران را ارتقا دهند، و برنامه‌های توسعه‌ای را اجرا می‌کنند یا در آنها شرکت می‌کند تا کار خود را بهبود دهند. دستیاران پزشک در تمام حوزه‌های دارویی، شامل درمان اولیه و داروی خانواده، دارو‌های اورژانسی، و روان درمانی کار می‌کنند. دستیاران پزشک متفاوت از از دستیاران داروساز هستند که اقدامات روال کلینیکی و دفتری انجام می‌دهند اما دارو تجویز نمی‌کنند. برنامه کاری دستیار پزشک می‌تواند فرد را از نظر فیزیکی و احساسی درگیر کند. دستیاران پزشک بخش زیادی از زمان خود را به شکل سرپا سپری می‌کنند، و شیفت‌های کاری خود را انجام می‌دهند و بیماران را ارزیابی می‌کنند. دستیاران پزشک در کلینیک‌ها معمولا ۴۰ ساعت در هفته کار می‌کنند. دستیاران پزشک بیمارستان‌ها ممکن است مجبور شوند آخر هفته‌ها، شب‌ها، و حتی ساعت‌های اولیه‌ی صبح نیز به سر کار بروند. |
آماده شدن برای یادگیری مستمر
یادگیری مهارت‌ها و اطلاعات جدید برای کمک به حفظ صلاحیت برای انجام یک شغل برای امنیت شغلی حیاتی است. وقتی برای یک شغل استخدام می‌شوید، احتمالاً مهارت و تحصیلات لازم برای انجام آن کار را دارید. با گذر زمان، فناوری‌ها و پیشرفت‌های جدید حوزه شغلی شما ممکن است باعث شود مهارت‌ها یا تحصیلات مورد نیاز برای اجرای یک کار را از دست بدهید. نیاز خواهید داشت که مهارت‌های شغلی خود را بروزرسانی کنید. یادگیری مستمر، به شما کمک می‌کند برای تبدیل شدن به یک کارگر ماهر و یک مصرف کننده‌ی آگاه آمادگی داشته باشید. این کار، شما را آماده‌ی مواجهه با تغییر شرایط و جلوگیری از تاثیرپذیری منفی از این تغییرات می‌کند.
ارزش‌ها و اهداف بر انتخاب‌های کاری شما تاثیر می‌گذارد
همزمان که به یک شغل فکر می‌کنید که ممکن است مایل به فعالیت در آن حوزه باشید، ارزش‌ها و اهدافی که برای شما مهم هستند را در نظر داشته باشید. ارزش نشان دهنده‌ی بهایی است که بابت یک ایده یا عمل در نظر می‌گیرید. برای مثال، اگر فکر می‌کنید صداقت مهم است، صداقت یکی از ارزش‌های شما است. ارزش‌ها آنچه هستید را تعریف می‌کنند. ارزش‌ها بر انتخاب‌ها و تصمیماتی که اتخاذ می‌کنید تاثیر می‌گذارند. برای مثال اگر فکر می‌کنید ایجاد تفاوت در زندگی دیگران اهمیت دارد، این ارزش باعث خواهد شد تصمیم بگیرید به جای اینکه فروشنده یا حسابدار شوید، شغل معلم یا مشاوره را انتخاب کنید.
بسیاری از افراد اهدافی را مشخص می‌کنند که مایل هستند به آن دست یابند. هدف یک خروجی مطلوب، طبق ارزش‌های یک شخص است، که اقدام عملی برای تحقق آن طراحی و اجرا می‌شود. اهداف یک فرد بر رفتار وی تاثیر می‌گذارند. برای مثال، اگر برای سلامتی خود ارزش قائل باشید، ممکن است اهداف شما در بر دارنده‌ی تغذیه‌ی مناسب و ورزش منظم شوند.
چگونگی تاثیرگذاری تحصیلات بر میزان درآمدی که می‌توانید کسب کنید
بعضی مشاغل نیازمند تحصیلات اندکی هستند. سایر مشاغل نیازمند آموزش‌هایی هستند که کامل شدن آنها چند سال به درازا می‌کشد. تحصیلات به شما کمک می‌کند تا آماده اجرای یک شغل به نحو احسن شوید. تحصیلات می‌تواند رسمی یا غیررسمی باشد. تحصیلات رسمی شامل شرکت در کلاس‌ها و اغلب کسب یک مدرک می‌شود. دانشجویان باید نشان دهند که مهارت‌ها و مفاهیم خاصی را فرا گرفته اند. تحصیلات غیررسمی معمولاً در کلاس درس اتفاق نمی‌افتد، بلکه بخشی از کار است. مثالی از تحصیلات غیررسمی، آموزش حین کار یا یادگیری در زمان انجام کار است. مثال دیگر از این دست، یادگیری مهارت‌های جدید از طریق مطالعه و تمرین شخصی است که خودآموزشی نام دارد. یادگیری استفاده از دوربین دیجیتال از طریق مطالعه‌ی راهنما و آموزش یک برنامه‌ی رایانه‌ای به خود از طریق جزوات ویدئویی یا مکتوب، مثال‌هایی از خودآموزشی هستند. بعد از اینکه توانستید این مهارت‌ها را در سطحی قابل قبول اجرا کنید، می‌توانید آنها را در سوابق کاری خود بیاورید.
میزان و نوع تحصیلاتی که دریافت می‌کنید می‌تواند بر میزان درآمدی که کسب می‌کنید تاثیر بگذارد. عموماً، افرادی که تحصیلات رسمی دارند، بیش از افرادی که تحصیلات رسمی کمتری دارند، درآمد کسب می‌کنند. اگر پرداختی بابت یک کار در مقایسه با تحصیلات مورد نیاز بالا باشد، اغلب دلیلی دارد. ممکن است این شغل نیازمند مهارت‌های فردی بالا، افق زمانی کوتاه، یا انجام اموری باشد که دیگران حاضر به انجام آن نیستند. برای مثال، کارکنان ممکن است با مواد خطرناک سر و کار داشته باشند یا در کشوری بی‌ثبات کار کنند که درگیر جنگ است.
درباره انواع تحصیلاتی فکر کنید که می‌خواهید کامل کنید، و اینکه این تحصیلات چگونه به شما برای شغل یا حرفه‌ای که در آینده می‌خواهید در آن فعال شوید کمک می‌کند. تحصیلات بر انتخاب‌های جاری و آتی کاری شما تاثیر می‌گذارد. تصمیم‌گیری راجع به تحصیلات مسئولیت بسیار خطیری است. تحصیلات نوعی سرمایه‌گذاری برای آینده است. مشاغلی که انتخاب می‌کند و تحصیلاتی که دریافت می‌کنید، بر میزان درآمدی که کسب می‌کنید تاثیر می‌گذارد. مایل هستید چه میزان زمان و تلاش صرف آمادگی برای شغل مورد علاقه‌ی خود کنید. طرح‌ریزی برای آینده هیچ وقت زود نیست.
سلسله مطالب “سواد مالی” را در وبلاگ گروه مالی و مدیریت سرمایه‌گذاری شریف دنبال نمایید.
نویسنده: “شاهین احمدی” دانش‌آموخته دانشگاه علامه طباطبایی
