داستان مدیریت مالی به زبان ساده (آشنایی با صورتهای مالی)
تصمیم دارید تا یک فعالیت اقتصادی را شروع نمایید. از کجا باید شروع کرد؟ چه چیزهایی لازم دارد؟ آیا بایستی حتما سرمایه کلانی داشت؟ ایده کسب و کار چه باشد؟ با چه کسانی در کار شراکت نمایم؟ و… این سوالاتی است که هر کسی که می‌خواهد کسب و کار جدیدی را آغاز نماید با آن روبرو می‌شود. در این مقاله می‌خواهیم تا با بیان مراحل ایجاد یک کسب و کار، اهمیت و نقش بی‌بدیل صورت‌ها و اطلاعات مالی را در آن تبیین نماییم:
گام اول: ایجاد شخصیت اقتصادی
برای شروع فعالیت کسب و کار، گام نخست ایجاد شخصیت اقتصادی است که بر دو قسم است: ۱) شخصیت حقیقی ۲) شخصیت حقوقی. تصمیم با شماست تا پروانه کسب صنفی دریافت کنید یا با ثبت شرکت به یکی از اقسام مجاز در قانون تجارت، شخصیتی حقوقی تشکیل دهید.
گام دوم: تشکیل سرمایه
یکی از لغات پرکاربرد در کسب و کار لغت “سرمایه” می‌باشد. سرمایه به چه معناست؟ برای تفسیر دقیق سرمایه لازم است تا این اصطلاح پرکاربرد مالی را از دو بعد “منابع سرمایه” و “مصارف سرمایه” بررسی نماییم. منابع سرمایه شامل دو منبع مالی و غیرمالی می‌باشد. منابع مالی سرمایه شامل ۱) حقوق صاحبان سهام (Equity) و ۲) قرض (Debt) می‌شود. توجه داشته باشید که مفهوم “قرض (Debt)” با مفهوم “بدهی (Liability)” متفاوت است. قرض حتماً با ورود وجه نقد همراه است در حالیکه بدهی مفهوم عمومی و جامع هر نوع تعهد است. برای مثال دریافت یک تسهیلات بانکی نوعی قرض است در حالیکه بدهی یک مفهوم کلان و شامل هر نوع تعهد پرداخت می‌باشد. منابع غیر مالی سرمایه نیز شامل سرمایه انسانی (Human Capital) و سرمایه اجتماعی (Social Capital) می‌باشد. هرچند در استانداردهای حسابداری همچنان این دو منبع غیرمالی سرمایه نادیده گرفته می‌شوند. مصارف سرمایه نیز شامل دو مصرف مالی و غیرمالی می‌باشد. مصارف مالی سرمایه شامل ۱) سرمایه در گردش و ۲) سرمایه‌گذاری ثابت بوده و مصارف غیرمالی شامل ۱) زیرساخت‌ها و ۲) مالکیت معنوی می‌باشد. برند نمونه بارزی از مالکیت معنوی یک کسب و کار است.
گام سوم: آغاز فعالیت اقتصادی
شروع فعالیت اقتصادی با تشکیل سرمایه و خرید دارایی از منابع سرمایه شکل می‌گیرد. به طور کلی معادله اساسی حسابداری شروع فعالیت اقتصادی را رقم می‌‌زند:
مجموع کل دارایی‌ها = مجموع بدهی‌ها + مجموع حقوق صاحبان سهام
بر این اساس دارایی‌های مورد نیاز خریداری شده و با استفاده از دارایی‌ها، فعالیت اقتصادی انجام می‌شود. انجام فعالیت اقتصادی منجر به فروش کالا و خدمات گردیده و ماحصل فروش، سود (زیان) خالص خواهد بود. این سود (زیان) متعلق به سهامداران بوده و می‌توانند آن را در قالب سود نقدی دریافت نموده یا مجدد به سرمایه فعالیت خود (سود انباشته) اضافه نمایند.
گام چهارم: گزارشگری مالی
صورتهای مالی به نوعی خلاصه‌ای از اطلاعات مالی یک بنگاه اقتصادی را نشان می‌دهند. اقدامات یک بنگاه اقتصادی در جهت ایجاد فروش و کسب سود است. صورت سود و زیان صورت مالی است که “عملکرد مالی” یک بنگاه اقتصادی را نمایش می‌دهد. این عملکرد شامل درآمدها و هزینه‌های بنگاه اقتصادی است. بطور کلی درآمدها و هزینه‌ها براساس دو شاخص طبقه‌بندی و گزارش می‌شوند: ۱) مستمر و غیرمستمر بودن، ۲) عملیاتی و غیر عملیاتی بودن.
صورت مالی که منابع و مصارف سرمایه را گزارش نموده و “وضعیت مالی” بنگاه را به نمایش می‌گذارد “ترازنامه” نام دارد. ترازنامه مشابه یک عکس از سازمان در لحظه خاص و صورت سود و زیان مشابه یک فیلم از سازمان طی یک دوره مالی می‌باشد. آیا این اطلاعات برای ارائه به استفاده‌کنندگان صورتهای مالی کفایت مینماید؟ یکی از ابعاد بسیار مهم بنگاه اقتصادی بررسی گردش وجوه نقد در سازمان است. صورت جریان وجوه نقد با نمایش “انعطاف پذیری مالی” بنگاه اقتصادی، بعد سوم اطلاعات مالی را تکمیل مینماید.
چرا وجه نقد انعطاف‌پذیری ایجاد می‌کند؟
در اختیار داشتن وجه نقد در بنگاه اقتصادی این امکان را به بنگاه اقتصادی می‌دهد تا نسبت به خرید دارایی‌های خود با شرایط قیمتی بهتر و مناسب‌تر اقدام نماید و با افزایش دفعات گردش کالا منجر به تقویت بازدهی بنگاه شود. به طور کلی سه مجرای اصلی برای ورود و خروج نقدینگی در سازمان وجود دارد: ۱) جریان نقد ناشی از عملیات ۲) جریان نقد ناشی از سرمایه‌گذاری ۳) جریان نقد ناشی از فعالیت تأمین مالی. وجود وجه نقد امکان عکس‌العمل مناسب در تصمیمات اقتصادی را ممکن می‌سازد.
کیفیت سودآوری مهم است
سودآوری در بنگاه اقتصادی اهمیت ویژه‌ای دارد اما آنچه از سودآوری مهم‌تر است “کیفیت” سودآوری است. چهار معیار برای تعیین کیفیت سودآوری وجود دارد:
در بررسی صورت سود و زیان باید به این نکته توجه نمود که به ازای سود عملیاتی کسب شده در بنگاه، چه میزان جریان نقد عملیاتی وارد شرکت شده است. توجه داشته باشید که همواره وجه نقد در الویت نخست قرار دارد. هدف اساسی علوم مالی نیز حداکثر ساختن ثروت سهامداران است و یکی از اصلی‌ترین معیارهای ثروت، تولید وجه نقد عملیاتی است.
نکته پایانی
به منظور بررسی مناسب صورتهای مالی لازم است تا با استانداردهای حسابداری آشنا شوید و نحوه تهیه صورتهای مالی را بدانید. صورتهای مالی به تنهایی برای تحلیل کافی نیست و می‌بایستی یادداشت‌های مالی همراه صورتهای مالی نیز به دقت بررسی شود. این یادداشت‌ها جزئیات نحوه محاسبه ارقام مالی، مبانی حسابداری و اجزای مورد استفاده در محاسبات ارائه شده است. پرسود باشید.
نویسنده: محمدمهدی سمواتی (مدرس گروه مالی شریف)
