بازار مشتقه رمزارز
بازارهای مالی جزء پرسودترین صنایع روی کره زمین محسوب می‌شوند. با اینکه هنوز بعضی با این مسئله مخالفند، اما نادیده گرفتن رشد فضایی بازارهای مالی تقریباً غیرممکن است. بازار مشتقات هم به یکی از جذابترین بازارهای مالی تبدیل شده است. معاملات مشتقات منعطف‌تر از معاملات نقدی هستند و مدیریت آنها نیز بسیار ساده‌تر است. ارزش اوراق مشتقه وابسته به ارزش یک دارایی پایه یا گروهی از دارایی‌ها است. معامله‌گران در بازار مشتقه رمزارز اغلب برای معاملات خود از اهرم استفاده می‌کنند (اهرم چیزی شبیه وام بانکی است).
معاملات مشتقه به طور کلی به مکانیزمی اطلاق می‌شود که معامله‌گران براساس آن قراردادی را برای معاملۀ یک دارایی پایه در تاریخی خاص و به قیمتی مشخص امضا می‌کنند. معاملات مشتقات معمولاً براساس قیمت دارایی در آینده انجام می‌شوند و در حقیقت معامله‌گران به دلیل نوسانات قیمت در آینده سود می‌کنند. دارایی‌های پایه در بازار مشتقات عبارتند از کالاها، ارزها، و ارزهای دیجیتال. یکی از رایج‌ترین اشکال مشتقات ارزهای دیجیتال، شامل معاملات آتی (فیوچرز) بیت کوین است.
در ادامه به بررسی نقش مشتقات در بازار رمزارزها می‌پردازیم.
اگر با ابزار مشتقه آشنایی ندارید می‌توانید در این لینک درمورد آن مطالعه کنید.
بازار مشتقات
بازار مشتقات یک بازار مالی بزرگ است. معاملات مشتقه، در ساده‌ترین شکل خود، قراردادهایی هستند که در آن طرفین (خریدار و فروشنده) به خرید یا فروش یک دارایی مشخص در تاریخی مشخص در آینده متعهد می‌شوند. قراردادهای مشتقه انواع مختلفی دارند که عبارتند از: قراردادهای آتی یا فیوچرز، پیمان آتی یا فوروارد، قرارداد اختیار فروش، و قرارداد سوآپ یا معاوضه. همۀ این قراردادها در بازار مشتقات رمزارزها قابل استفاده هستند.
برای درک بهتر بازار مشتقات، ابتدا باید اوراق مشتقه را تعریف کنیم. اوراق مشتقه قراردادی است بین فروشنده و خریدار برای معامله یک دارایی پایه با قیمتی خاص. برای مثال، یک قرارداد فیوچرز بیت کوین به معامله‌گران اجازه می‌دهد تا با امضای یک قرارداد پوشش‌دهندۀ ریسک، ریسک معاملات خود را کاهش دهند. (اجازه دهید قرارداد فیوچرز را با یک مثال برایتان توضیح دهم. فرض کنید که شما تولیدی لباس دارید و برای صرفه جویی در قیمت پارچه و با یک عمده فروش قرارداد می‌بندید تا او در پایان تاریخ قرارداد، پارچۀ مورد نیاز شما را تأمین کند. این یعنی شما با عمده فروش یک قرارداد آتی یا همان فیوچرز بسته‌اید. حالا اگر در موعد تحویل پارچه‌ها قیمت پارچه نسبت به زمان امضای قرارداد افزایش یافته باشد، شما سود کرده اید، اما اگر برخلاف پیشبینی شما قیمت پارچه کاهش یافته باشد، شما به میزان کاهش قیمت پارچه ضرر کرده‌اید).
معاملات مشتقه در دهه ۱۹۷۰ مورد توجه بسیاری از معامله‌گران قرار گرفتند. این بازار یکی از قدیمی‌ترین بازارهای مالی جهان است که همچنان پابرجاست. با این حال، اخیراً معامله‌گران به بازار مشتقه رمزارز علاقه‌مند شده‌اند. زیرا در این بازار می‌توانند دارایی خود را از نوسانات قیمت حفظ کنند. حجم معاملات ماهانه در این بازار، در ماه می ۲۰۲۰ به ۶۰۲ میلیارد دلار رسید، این یکی از بالاترین رکوردهای معاملات مشتقات رمزارزها در بازار مشتقه رمزارز می‌باشد.
تفاوت بازار مشتقات و بازار اسپات
بازار اسپات یا بازار نقدی، همانطور که از نامش پیداست، به معاملۀ دارایی‌ها با قیمت فعلی آنها مربوط می‌شود. در این بازار، تسویه معاملات معمولاً ظرف دو روز کاری پس از تاریخ معامله انجام می‌شود.
در ادامه به تفاوت‌های میان بازار مشتقات و بازار نقدی می‌پردازیم:
دارایی‌های مشهود
در بازار نقدی بیت کوین، سرمایه‌گذاران بیت کوین واقعی را خرید و فروش می‌کنند. در حالی که در بازار مشتقه رمزارز ، سرمایه‌گذاران بدون در دست داشتن بیتکوین واقعی با یکدیگر قراردادی امضا می‌کنند. این قرارداد میتواند به صورت قرارداد فیوچرز، سوآپ، یا اختیار فروش باشد، و قیمت آن براساس قیمت بیتکوین تعیین می‌شود.
قیمت دارایی
در معاملات نقدی، معامله‌گر دارایی خود را با قیمت فعلی بازار خریداری یا مبادله می‌کند. در حالی که در بازار مشتقات، طرفین یک قرارداد فیوچرز موظف هستند که دارایی را در زمان انقضای تاریخ قراردادشان و به قیمتی مشخص خرید یا بفروشند. در چنین شرایطی، خریدار و فروشنده در هنگام امضای قرارداد، قیمت دارایی را با هم توافق می‌کنند. اما از آنجایی که قیمت دارایی پایه ممکن است نوسان داشته باشد، یکی از طرفین قرارداد ممکن است از این نوسانات سود ببرد و دیگری ممکن است ضرر کند (یک جورهایی مثل شرطبندی است).
دوره تسویه
اکثر معاملات نقدی تا دو روز پس از انجام معامله تسویه می‌شوند. اما تسویۀ معاملات مشتقه در زمان خاصی در آینده انجام می‌شود. بیشتر معاملات مشتقات ارز دیجیتال، در تاریخ انقضای قرارداد تسویه می‌شوند و منجر به ورود نقدینگی به بازار مشتقات می‌شوند. با این حال، تسویۀ قراردهای آتی معمولاً تا پایان دورۀ معینی انجام می‌شود.
به عبارت ساده‌تر، بازار نقدی روی اهداف کوتاه مدت و بازار مشتقات روی اهداف بلندمدت متمرکز هستند.
انواع قراردادهای مشتقه
قرارداد آتی یا فیوچرز
قرارداد آتی یکی از محبوب‌ترین قراردادهای مشتقه است. این قرارداد، به خریداران و فروشندگان حق خرید و فروش یک دارایی به قیمتی ثابت در آینده‌ای توافقی را می‌دهد. اکثر معامله‌گران پیش از انقضای تاریخ قرارداد، معاملۀ خود را به انجام می‌رسانند. این نوع از قرارداد معمولاً در یک بازار بی‌ثبات مانند بازار مشتقه رمزارز ، برای محافظت از سرمایۀ سرمایه‌گذاران به کار می‌رود.
برای مثال، بیت کوین را در نظر بگیرید. اگر یک معامله‌گر معتقد باشد که قیمت هر بیت کوین پس از عبور از ۱۸۰۰۰ دلار (در پایان نوامبر ۲۰۲۰) کاهش پیدا می‌کند، میتواند از قرارداد آتی یا فیوچرز به عنوان پوششی برای محافظت از مارجین فعلی خود استفاده کند. اگر معامله گر یک قرارداد آتی با سررسید یک ماهه امضا کند، در صورت کاهش قیمتها به زیر ۱۸۰۰۰ دلار، میتواند از سود خود محافظت کند و بیت کوین خود را با همان قیمت ۱۸۰۰۰ دلار به فروش برساند.
با این حال، در صورتی قیمت بیت کوین افزایش یابد، معامله گر در یک ماه آینده سود بیت کوین خود را از دست خواهد داد.
پیمان آتی یا قرارداد فوروارد
قرارداد فوروارد هم مشابه قرارداد فیوچرز است. با این حال این قرارداد به جای یک صرافی متمرکز، خارج از بورس امضا می‌شود و استانداردشده نیست. یعنی خریداران و فروشندگان می‌توانند این قرارداد خرید و فروش را با توافق خاص خود تنظیم کنند. با این حال باید بدانید که ریسک معاملات فوروارد بسیار بیشتر از قراردادهای فیوچرز است.
قرارداد سوآپ دائمی
قرارداد سوآپ یا معاوضۀ دائمی شبیه قراردادهای فیوچرز است با این تفاوت که هیچ تاریخ انقضا یا تسویه‌ای ندارد. در این قرارداد، معامله‌گران قیمت سوآپ را با دارایی پایه هماهنگ می‌کنند. قرارداد سوآپ دائمی تمایل زیادی به تقلید از بازار نقدی مبتنی بر مارجین دارند. بنابراین، قیمت این قرارداد معمولاً تفاوت چندانی با شاخص قیمت دارایی ندارد. با این‌حال، بسته به مشخصات قرارداد، نرخ تأمین مالی، اهرم و برخی موارد دیگر آن میتواند با بازار نقدی متفاوت باشد. قرارداد سوآپ دائمی نسبت به قرارداد فیوچرز شاهد نزول قیمت کمتری هستند و همین امر آنها را به مناسب‌ترین قرارداد برای خرید تبدیل می‌کند.
موارد استفاده از مشتقات بازار مشتقه رمزارز
پوشش ریسک موقعیت
معامله‌گران رمزارزها از مشتقات به عنوان پوششی برای مدیریت ریسک استفاده می‌کنند که به آن پوشش‌دهندۀ ریسک می‌گویند. از آنجایی که معمولاً از مشتقات برای پیشبینی قیمت‌های آتی در بازارهای پر نوسان استفاده می‌شود، معامله‌گران می‌توانند از این معاملات برای محافظت از دارایی خود در برابر هر گونه نوسان قیمت استفاده کنند. برای مثال، معامله‌گر کریپتو میتواند با قراردادهای سوآپ دائمی از ضرر شدید خود جلوگیری کند.
فرض کنید یک بیت کوین را در بازار نقدی به قیمت ۱۵۰۰۰ دلار خریداری کرده‌اید و احتمال می‌دهید که قیمت آن در آینده کاهش یابد. به جای فروش آن می‌توانید با استفاده از یک اهرم در بازار سوآپ دائمی یک موقعیت فروش باز کنید. در این شرایط هرگاه که قیمت بیت کوین افزایش یابد می‌توانید از فروش آن در بازار نقدی سود ببرید و اگر قیمت آن کاهش یابد، از ضررتان جلوگیری کنید.
پیشبینی قیمت‌های آینده و حرکت صعودی و نزولی قیمت
یکی دیگر از موارد استفاده رایج مشتقات در معاملات کریپتو، برای سفته‌بازی است، آن هم بدون خرید دارایی پایه. معامله‌گران می‌توانند به جای خرید بیتکوین یا آلتکوین واقعی، یک قرارداد آتی (فیوچرز) خریداری کنند. یعنی معامله گر برای ورود به بازار نیاز به خرج مبلغ هنگفتی ندارد. بنابراین معامله گر میتواند موقعیت خود را متناسب با نوسانات قیمت تنظیم کند. بسیاری از معامله‌گران برای مدیریت ریسک معاملاتشان از قرارداد اختیار خرید و فروش استفاده می‌کنند که لازم الاجرا نیست.
مزایای بازار مشتقات رمزارزها
اهرم بالاتر (معاملات مارجین): در معاملات مشتقات، معامله گر بخش کوچکی از کل معامله را تقبل می‌کند (۱۰% یا حتی کمتر). سرمایه گذار میتواند بدون سرمایه گذاری مبلغ قابل توجهی، برای افزایش حاشیه سود خود از اهرم استفاده کند.
کمیسیون پایین: معاملات مشتقه بسیار مقرون به صرفه هستند، و هزینۀ کمیسیون یا کارمزد اجرای آنها بسیار پایین است.
محافظت در برابر نوسانات: رمزارزها بسیار بی‌ثباتند و معاملات مشتقه با امضای قراردادی با قیمت دارایی پایه، راه ایده‌آلی برای کاهش اثر نوسانات قیمت هستند.
ابزاری ایده‌آل برای پوشش دادن ریسک: بازار مشتقه برای معامله‌گرانی که به دنبال حفظ سرمایۀ خود هستند، ابزار مدیریت ریسک مناسبی است. معامله‌گر با در نظر گرفتن ریسک دو طرفه میتواند بر بیشتر ریسک‌های نزولی و از دست دادن سرمایۀ خود غلبه کند.
بازار متنوع: از آنجایی که قیمت دارایی پایه را در قراردادهای مشتقه از قبل تعیین می‌کنند، سرمایه گذار میتواند ریسک پرتفوی خود را به حداقل برساند. علاوه بر این، بازار مشتقات برای ایجاد سیگنال حرکت بازار نیز مفید است.
نقدینگی بالا: معامله‌گران بسیاری به بازارهای مشتقه علاقه‌مند هستند. بنابر تحقیقات، حجم روزانۀ معاملات رمزارزها در بازار مشتقه از ۶۰۰ میلیارد دلار نیز گذشته است. این حجم از معاملات به معامله‌گران اجازه می‌دهد تا از استراتژی‌های متنوع برای به حداکثر رساندن سود خود استفاده کنند.
محدودیت‌های بازار مشتقه رمزارز
ریسک بالای معاملات مشتقه: از آنجایی که ابزارهای مشتقه اجازۀ استفاده از اهرم را به سرمایه‌گذاران می‌دهد، همیشه خطر ضرر وجود دارد. برای مثال، اگر معامله‌گری یک قرارداد فیوچرز بیت کوین را به قیمت ۲۰۰۰۰ دلار بخرد و با استفاده از اهرم این قرار داد را برای ۱۰ بیت کوین ببندد، اما قیمت هر بیت کوین به ۱۸۰۰۰ دلار سقوط کند، آنگاه معامله گر ۲۰۰۰ دلار به ازای هر بیتکوین، یعنی در کل ۲۰۰۰۰ دلار ضرر خواهد کرد.
عدم دقت کافی در اوراق مشتقه خارج از بورس: در قراردادهای فیوچرز فرابورس یا قراردادهای فوروارد، ریسک طرف مقابل همیشه وجود دارد. زیرا معامله گر نمی‌تواند طرف مقابل را کامل و دقیق بررسی کند.
مشکلات نظارتی: برخی از حوزه‌های قضایی در سراسر جهان، بازار و معاملات مشتقه را قانونی نمی‌دانند. به همین خاطر طرفین قرارداد فیوچرز و قرارداد فوروارد (خریدار و فروشنده) باید در مناطقی فعالیت کنند این بازار را قانونی می‌دانند، در غیر این صورت متحمل ریسک بزرگی می‌شوند. (ریسک طرف مقابل)
معامله‌گران بازار مشتقه رمزارز
همانطور که دیدید، معاملات مشتقه دارای مزایا و محدودیت‌های خاصی است. به همین خاطر برای ورود به این معاملات باید پیش نیازهای زیر را در نظر بگیرید:
ریسک بالا: معاملات مشتقه، از جمله معاملات کریپتو، فقط برای سرمایه‌گذاران ریسک پذیر مناسب است. سرمایه‌گذارانی که سرمایه‌ای محدود و یا تحمل ریسک پایینی دارند باید از این معاملات اجتناب کنند.
دسترسی به تحلیل تکنیکال یا بنیادی: از آنجایی که معاملات مشتقه به مارجین و توانایی تحلیل دقیق بازار متکی هستند، سرمایه‌گذار باید در تحلیل تکنیکال و بنیادی حرفه‌ای باشد. از آنجایی که اسم بازارهای کریپتو به دلیل نوسانات شدید قیمتی بد در رفته، آگاهی دقیق از بازار شرط اول ورود به این بازار است.
شناخت بازارهای رمزارز: شتاب بازارهای رمزارز، برخلاف بازارهای مالی، تحت تأثیر عوامل مختلفی تغییر می‌کند که از جملۀ این عوامل می‌توان به ظهور یک دارایی جدید و پیشرفته در بازار رمزارز اشاره کرد. سرمایه‌گذاران بازار مشتقه رمزارز باید از آخرین پروژه‌ها و مقررات جدید پیرامون صنعت رمزارز کاملاً آگاه باشند.
حالا با در نظر گرفتن پیش نیازهای فوق میتوانیم بگوییم که بهترین سرمایه‌گذاران برای ورود به این بازار عبارتند از:
سرمایه‌گذاران نهادی: سرمایه گذاران نهادی ابزارها و منابع مناسبی را برای تجزیه و تحلیل بازار در اختیار دارند و به همین خاطر برای ورود به بازار مشتقات مناسب هستند. آنها می‌توانند برای افزایش سود خود و یا محدود کردن ریسک نزولی در معاملات کریپتو از اهرم بهره بگیرند.
ماینرها یا استارت‌آپ‌های رمزارز: ماینرهایی که در استخراج بیت کوین یا آلت کوین فعالیت دارند نیز برای سرمایه‌گذاری در این بازار مناسب هستند. افزایش رقابت‌ها، ماینینگ را چالش‌برانگیزتر از گذشته کرده است. ماینرها می‌توانند از طریق قراردادهای فیوچرز و پوشش ریسک خود، درآمدشان را بیشتر کنند. علاوه بر آن، از این طریق می‌توانند از سود خود در آینده نیز محافظت کنند. پروژه‌های بلاک‌چین یا استارت‌آپ‌های کریپتو هم می‌توانند از بازار مشتقات برای مدیریت ریسک معاملاتشان استفاده کنند.
سرمایه‌گذاران پیشرفته: سرمایه گذارانی که بازارهای کریپتو را به خوبی می‌شناسند و در تحلیل تکنیکال و بنیادی حرفه‌ای هستند هم برای بازارهای مشتقات مناسبند. قبل از معامله باید ریسک موجود در این معاملات را به خوبی درک کنید.
حرف آخر
امکان رشد در بازار مشتقات زیاد است. به شرط آنکه برای حضور در این بازار مناسب باشید. قبل از شروع معاملات حتماً یک استراتژی طراحی کنید. معامله‌گر قبل از انجام اولین معامله باید با تمام ریسک‌های مرتبط با معاملات مشتقه آشنا شده و آنها را به خوبی تحلیل و درک نماید.
امیدواریم که این مطلب برایتان مفید بوده باشد، از همراهی شما سپاسگزاریم.
دوره جامع پرورش کارشناس ابزار مشتقه
برای کسب اطلاع از محتوا و نیز چگونگی ثبت‌نام روی عنوان دوره کلیک کنید.
