معادل مناسب واژه لاتین Valuation چیست؟
که در ادامه به تشریح هریک از معادل‌های مذکور و علت استفاده یا عدم استفاده از آن می‌پردازیم. ناگفته نماند اینجانبان کارشناس ادبیات فارسی نبوده و هیچ ادعایی هم از جانب‌ما مطرح نمی‌گردد و صرفا استدلال‌های خود را عنوان می‌کنیم. ضمناً، در فرهنگ لغات و اصطلاحات مالی تألیف آقایان دکتر غلامرضا نظربلند و دکتر حسین عبده تبریزی، معادل “ارزشیابی” برای valuation تعیین شده است.
- قیمت‌گذاری: قیمت حاصل عرضه و تقاضا در بازار می‌باشد و با توجه به این دو عامل، قیمت در بازار تعیین می‌شود و به عبارتی قیمت گذاشته می‌شود. بنابراین، در این جایگاه، قیمت‌گذاری استفاده می‌شود که متناظر لاتین آن، واژۀ pricing می‌باشد.
- ارزیابی: ارزیابی برای بررسی عملکرد یک فرایند و تطابق آن عملکرد با هدف تعیین شده استعمال می‌گردد و معادل لاتین آن، واژۀ e-valuation می‌باشد. البته در ارزشیابی سهام استارتاپ که در مراحل اولیۀ ایده هستند به نوعی این واژه استعمال می‌گردد.
- ارزشیابی: ارزشیابی به معنای برآورد ارزش یک دارایی (در اینجا سهام شرکت) بر اساس عوامل بنیادی مؤثر بر ارزش دارایی موردنظر است و معادل لاتین آن valuation می‌باشد. توجه داشته باشد در این جا از کلمۀ براورد استفاده شده است به این معنی که ارزش حقیقی دست نیافتنی است و به عبارتی ارزش برآورد (estimate) می‌شود و نه محاسبه (calculate). بنابراین، ارزش سهام یافته می‌شود: ارزشیابی صورت می‌گیرد. نکتۀ دیگر اینکه ارزش متغیری دینامیک (پویا) است و نه استاتیک.
-
قیمت پایه: پس از براورد ارزش سهام (ارزشیابی ذاتی آن)، قیمت پایه به منظور حراج (قیمت اولیه به منظور مزایده – Ascending Price Auction) تعیین می‌شود. قیمت پایه حاوی نکته‌ای اساسی است: ارزش از نگاه سرمایه‌گذاران مختلف متفاوت است که این مفهوم، ارزش سرمایه‌گذاری (investment value) نامیده می‌شود. برای مثال، ارزش یک درصد سهام یک شرکت که ۱۵ میلیاد تومان برآورد شده است از منظر فردی که ۵۰ درصد سهام آن شرکت را در اختیار دارد و با خرید آن یک درصد، کنترل هیات‌مدیره و مجمع عمومی را در اختیار می‌گیرد یک مقدار می‌باشد و حاضر است حتی مبلغ اضافه‌تر از ۱۵ میلیارد تومان نیز بابت خرید آن یک درصد سهم بپردازد، در حالیکه ارزش از منظر فردی که هیچ سهمی از آن شرکت در حال حاضر در اختیار ندارد، احتمالا میزان متفاوتی بوده و احتمالا حاضر است فقط حدود همان ۱۵ میلیارد تومان را بابت مالکیت همان یک درصد از آن شرکت بپردازد. نقل قول از آقای عزیز عالی‌ور (از بزرگان حسابداری کشور و مترجم اولین کتاب‌های حسابداری در ایران) که در جایی گفته بودند از پسر آدام اسمیت پرسیدند، عکس پدر شما چقدر ارزش دارد و ایشان حاضر نبود آن عکس را به هیچ وجهی از دست بدهد و همزمان به فرد دیگری همان عکس آدام اسمیت را نشان دادند و به وی گفتند چه میزان حاضری بابت آن بپردازی، اما آن عکس برای فرد دوم ارزش چندانی نداشت! براورد ارزش یک دارایی واحد از منظر افراد مختلف، می‌تواند متفاوت باشد.
- ارزشگذاری: ارزشگذاری، ترکیبی ناهمگن از واژه‌های ارزشیابی و قیمت‌گذاری به نظر می‌رسد. البته، اگر با این چارچوب پیش رویم که ارزش بر اساس درخواست خریدار یا فروشنده با دست کاری ورودی‌ها تعیین می‌شود، در آن صورت می‌توان گفت، ارزش گذاشته می‌شود و به عبارتی ارزشگذاری می‌شود. دربارۀ استفاده و سواستفاده از روش‌های ارزشیابی سهام در آینده خواهیم نوشت.خلاصه کلام آنکه به نظر می‌رسد معادل فارسی “ارزشیابی” برای واژه لاتین “valuation” مناسب‌تر باشد.
نویسنده: عباس گمار (مدرس گروه مالی شریف)
